| بیتکوین | |
|---|---|
 لوگوی بیتکوین | |
| پول | |
| یکای جزء | |
| ۶۹۹۷۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۱۰−۳ | میلی بیتکوین |
| ۶۹۹۴۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۱۰−۶ | میکرو بیتکوین، بیت |
| ۶۹۹۲۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۱۰−۸ | ساتوشی |
| نماد | BTC |
| میلی بیتکوین | mBTC |
| میکرو بیتکوین، بیت | μBTC |
| سکه‌ها | Unspent outputs of transactions denominated in any multiple of satoshis |
| آمارها | |
| تاریخِ معرفی | ۳ ژانویه ۲۰۰۹؛ ۱۱ سال پیش (۲۰۰۹-۰۱-03) |
| استفاده‌کننده(ها) | سرتاسر جهان |
| صادرکننده | |
| حاکمیت | ندارد[ی ۱] |
| ارزش‌گذاری | |
| رشد عرضه | 25 bitcoins per block (approximately every ten minutes) until mid 2016, and then afterwards 12.5 bitcoins per block for 4 years until next halving. This halving continues until 2110–40, when 21 million bitcoins will have been issued. |
بیتکوین (به انگلیسی: Bitcoin) یک رمزارز و نظام پرداخت جهانی[۱] با کارکردهای مشابه پول بی‌پشتوانه است، ولی از نظر حقوقی هنوز هیچ کشوری آن را به عنوان پول قانونی به رسمیت نشناخته‌است.[۲][۳][۴] از نظر فنی بیتکوین نخستین پول دیجیتال غیرمتمرکز است. چرا که بدون بانک مرکزی یا مسئول مرکزی کار می‌کند.[۱] این شبکه همتابه‌همتا است و تراکنش‌ها، مستقیماً و بدون واسطه بین کاربران انجام می‌شود.[۱]
گره‌ها با استفاده از فناوری رمزنگاری (Cryptography[۵])، این تراکنش‌ها را بازبینی کرده و در یک دفتر کل توزیع‌شده همگانی که به آن زنجیره بلوکی گفته می‌شود ضبط می‌کنند. بیتکوین را شخص یا گروهی از اشخاص ناشناس تحت نام ساتوشی ناکاموتو اختراع[۶] و در سال ۲۰۰۹ به عنوان یک نرم‌افزار متن‌باز عرضه شد.[۷]
در چند سال گذشته ارزش بیتکوین در بازارهای جهانی از چند صدم دلار آمریکا به چندهزار دلار افزایش یافته‌است.[۸][۹] شمار شرکت‌های خدماتی و تاجرانی که بیتکوین می‌پذیرند نیز در حال افزایش است.[۱۰]
هیچ‌کس مالک شبکه بیتکوین نیست و مانند ایمیل، این کاربران بیتکوین هستند که آن را کنترل می‌کنند. کاربردهای بیتکوین در هیچ‌کدام از دیگر سیستم‌های پرداخت دیگر یافتنی نیست.[۱۱]
دیدگاه حقوقی
«پول» بودن، یک جایگاه حقوقی است و پول بودن بیتکوین منوط به پذیرش جایگاه حقوقی آن از سوی دولت‌ها است.[۲] تاکنون هیچ دولتی حتی ژاپن[۳] بیتکوین را به عنوان پول به رسمیت نشناخته‌است و دولت‌های ایالات متحده آمریکا، آلمان و چین بر کالا بودن بیتکوین تأکید دارند.[۲] بیتکوین در نظام حقوقی ژاپن و آلمان کالایی است که می‌تواند به عنوان ابزار پرداخت استفاده شود.[۲][۳]
تاریخچه
پیدایش
در ۱۸ اوت سال ۲۰۰۸ دامنه ی اینترنتی به نشانی bitcoin.org ثبت گردید. در ۳۱ اکتبر همان سال، ایمیلی حاوی یک لینک به مقاله ای به نام « بیت کوین: سیستم پولی همتا به همتا » که توسط شخصی به نام ساتوشی ناکاموتو نوشته شده بود، در فهرست ایمیل رمزنگاری شده منتشر گردید. ناکاموتو بیت کوین را در قالب نرم‌افزار متن‌باز طراحی و در ژانویه ۲۰۰۹ به صورت عمومی منتشر نمود. هویت ناکاموتو همچنان ناشناس باقی مانده است.
در سوم ژانویه ۲۰۰۹، زمانی که ناکاموتو اولین بلوک زنجیره ( که به نام « بلوک آفرینش » شناخته می شود ) را استخراج نمود، شبکه بیتکوین ایجاد شد. دریافت کننده اولین مبادله بیتکوین، هال فینی بود، شخصی که اولین سیستم اثبات مفهوم قابل استفاده مکرر ( RPoW ) را در سال ۲۰۰۴ طراحی کرده بود.
سال های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲
بعد از اولین مبادلات برای اثبات مفهوم، اولین گروه بزرگ از کاربران بیتکوین، اعضای بازار سیاه مانند راه ابریشم بودند. در طول مدت سی ماه پس از پیدایش بیتکوین، در اوائل سال ۲۰۱۱ میلادی، راه ابریشم منحصراً بیتکوین را به عنوان وسیله پرداخت قبول نمود و نزدیک به ۹.۹ میلیون بیتکوین با ارزشی بالغ بر ۲۱۴ میلیون دلار از این طریق مورد مبادله قرار گرفت.
پدیدآورنده
هویت پدیدآورنده بیتکوین مشخص نیست. گفته می‌شود «ساتوشی ناکاموتو» مخترع بیتکوین است. هویت واقعی او هنوز مجهول است؛ ولی در سال ۲۰۱۶ یک دانشمند استرالیایی به نام کریگ رایت ادعا کرد که او مخترع بیتکوین است.[۱۲] البته بسیاری معتقدند که او یک شخص نیست و بیتکوین محصولی از یک گروه برنامه‌نویسی بزرگ است.
مشخصات نخستین بیتکوین در سال ۲۰۰۹ توسط ساتوشی ناکاموتو در یک فهرست ایمیلرمزنگاری شده منتشر شد. ناکاموتو پروژه را به اواخر سال ۲۰۱۰ موکول کرد و در سال ۲۰۱۱ هم ایمیلی از سوی ناکاموتو ارسال شد که می‌گفت او دیگر از بیتکوین دست کشیده و به سوی پروژه‌های دیگر متمایل شده‌است.[۱۱]
تا به حال افراد زیادی به عنوان ناکاموتو مطرح شده‌اند که همگی به‌طور رسمی این امر را انکار کرده‌اند. یکی از معروف‌ترین موارد پیرمرد ۶۴ ساله آمریکایی به نام دوریان بود که از سوی هفته‌نامه نیوزویک به عنوان ناکاموتوی اصلی معرفی شد؛ دوریان تمام این گزارش‌ها را انکار کرد و گفت هیچ ارتباطی با بیتکوین ندارد. دوریان از نیوزویک به علت زیر و رو شدن زندگیش شکایت کرد.[۱۳]
اولین تراکنش بیت کوین از کیف پول ساتوشی برای یک مهندس رمزنگاری آمریکایی به نام هال فینی فرستاده شد که شائبه زیادی را به وجود آورد.[۱۴][۱۵] بعدها هال فینی با انکار شائبه ها اعتراف کرد که با ساتوشی از طریق ایمیل در ارتباط بوده و آن تراکنش را صرفا برای آزمایش و رفع خطا انجام داده اند.[۱۶]
در دسامبر ۲۰۱۵ در تحقیقات مشترک توسط وایرد و گیزمودو گفته شد که ممکن است کریگ رایتمهندس کامپیوتر و بازرگاناسترالیایی، مخترع واقعی بیتکوین باشد.[۱۷] در تاریخ ۲ مه سال ۲۰۱۶ کریگ رایت ادعا کرد که همان ساتوشی ناکاموتو است. بی‌بی‌سی طبق مقالات منتشر شده توسط وی، توانسته یک پیام را توسط کلید خصوصی مربوط به نخستین تراکنش بیتکوین امضا کند.[۱۸] برخی از اعضای برجسته انجمن بیتکوین هم ادعای او را تأیید کردند. رایت دلیل افشای هویت واقعی خود را برای حفاظت از حریم شخصی اطرافیانش بیان کرد.[۱۹]
او بعدها از اعلام مدارک بیشتر برای اثبات ادعای خود انصراف داد.[۱۲] سه روز پس از این که کریگ رایت ادعا کرد که همان ساتوشی ناکاموتو است، از انظار عمومی پنهان شد. او در وبلاگ خود اعلام کرد که مدرک دیگری برای اثبات ادعای خود نخواهد آورد. رایت با بیان این که ادعاهای خارق‌العاده اثبات‌های خارق‌العاده می‌طلبند، وعده داده بود که دلایل محکمی برای اثبات ادعای خود خواهد آورد؛ ولی به جای آن، او همهٔ پست‌های پیشین بلاگ خود را پاک کرد و مطلبی با عنوان «متاسفم» نوشت. او در این پست بیان کرد که اندازه‌ای توانمند نیست که بتواند ادعای خود را اثبات کند. هم چنین از اعضای برجسته انجمن بیتکوین که از او حمایت کرده بودند عذرخواهی کرد. او نوشت: «امیدوارم اعتبارشان با کار وی خدشه دار نشود». اظهارات عمومی او در نگاه اول ثابت‌کننده به نظر می‌رسیدند؛ ولی بررسی دقیق مدارک او نشان داد امضایی که او به عنوان امضای ساتوشی ارائه داده بود از یک صفحه وِب کپی شده بود. رایت هم‌اکنون ناپدید شده‌است. بدون اینکه تلاش ساده‌ای برای اثبات ادعای خود کند. درحالی که اقدامات ساده‌ای وجود داشت که رایت از راه آن‌ها می‌توانست ثابت کند ناکاموتو است. در این میان، تنها دستاورد رایت این بود که توجه بسیاری را به خود جلب کرد.[۲۰]
هویت ناشناخته ناکاموتو باعث نگرانی‌هایی می‌شود. از جمله، برداشت نادرست از متن بازبودن بیتکوین بر می‌گردد. این که هر توسعه دهنده‌ای می‌تواند کد آن را بازبینی کرده یا تغییراتی در آن ایجاد کرده یا نرم‌افزار بیتکوین مخصوص خود را بسازد. امنیت، از ویژگی‌های مهم نرم‌افزار متن باز است.[۲۱]
توضیح بیتکوین در ۳ دقیقه به
روش‌های بدست آوردن بیتکوین
- بیت‌کوین‌ها عموماً از راه فعالیت‌های استخراج (ماینینگ) که همان فرایند پردازش تراکنش‌های بیتکوین است، بدست می‌آیند. این روش مستلزم در اختیار داشتن کامپیوترها و سخت‌افزارهای قدرتمندی است.
- خرید بیتکوین از صرافی‌های رمزارز
- همچنین برخی از وب سایت‌های بخت‌آزمایی، به کاربران خود بیتکوین می‌دهند.
- می‌توان با پذیرفتن بیتکوین به عنوان وجه پرداختی در برابر کالا یا خدمات، بیتکوین به دست آورد.
نرم‌افزار بیتکوین تحت ویندوز ۷
نشانی
بیتکوین از رمزنگاری کلید عمومی استفاده می‌کند. هر کیف پول شامل شماری جُفت کلید عمومی و خصوصی است. کلیدهای عمومی به نشانی‌های بیتکوین تبدیل می‌شوند که به عنوان نشانی برای دریافت بیتکوین به پرداخت‌کننده اعلام می‌شوند. این آدرس‌ها در حالت قابل خواندن برای انسان‌ها به رشته‌ای با تقریباً ۳۳ نویسه تبدیل می‌شوند که همیشه با شماره ۱ یا ۳ شروع می‌شوند.[۲۲]
ایجاد یک نشانی جدید، عملی کاملاً محلی و بی‌نیاز از اتصال به شبکه همتا به همتای بیتکوین است. در واقع هر فرد می‌تواند بیت‌کوین‌های خود را به یک آدرس بیتکوین دیگر ارسال یا اصطلاحاً واریز نماید. بیشتر آدرس‌های بیتکوین بی‌معنی به نظر می‌رسند، ولی امکان ایجاد آدرس‌های شخصی‌تر به وسیله نرم‌افزاری که به سرعت نشانی‌های بسیاری تولید می‌کند و آدرس‌هایی را که با الگوی مورد نظر همخوانی دارند، ذخیره می‌کند، وجود دارد.[۲۲]
شبکه
هر کاربر متصل به شبکه بیتکوین، یک گره (node) به‌شمار می‌رود. در شبکه بیتکوین هر گره با چند گره دیگر در ارتباط است. برای انتقال وجه، گره فرستنده بیتکوین یک درخواست انتقال وجه تولید می‌کند و با کلید شخصی خود آن را امضاء می‌کند. سپس این درخواست را برای تمام گره‌هایی که به آن‌ها متصل است می‌فرستد. این گره‌ها نیز درصورت دریافت این درخواست آن را برای تمام گره‌های مرتبط خود می‌فرستند و به این روش، درخواست در تمام شبکه پخش می‌شود.[۲۲]
بلوک Block
گره‌های مولد بلوک یا به بیان دیگر رایانه‌های استخراج‌کننده (Miner یا ماینِر) در صورت دریافت یک درخواست انتقال، آن را وارد بلوکی که در حال ساخت هستند می‌کنند. ساخت بلوک کاری، زمان‌بر و مبتنی بر شانس است. سختی ساخت بلوک متغیر است و تقریباً هر دو هفته یک بار به نسبت سرعت تولید بلوک در دو هفته اخیر طوری تغییر می‌کند که هر بلوک به‌طور متوسط ۱۰ دقیقه زمان برای ساخت لازم دارد. در صورتی که یک گره مولد بلوک، موفق به تولید یک بلوک شود آن را به تمام گره‌هایی که با آن‌ها در ارتباط است می‌فرستد. این گره‌ها درستی بلوک را بررسی می‌کنند و در صورت صحت بلوک و همهٔ درخواست‌های داخل آن، آن را برای تمام گره‌های مرتبط خود می‌فرستند. به این روش، هر بلوک معتبر، به سرعت در شبکه پخش می‌شود. مولدهای دیگر، در صورت دریافت یک بلوک معتبر، کار روی درخواست‌های انتقالی که داخل این بلوک است را رها می‌کنند و شروع به تلاش برای ساخت بلوک بعدی می‌کنند. به همین دلیل، درخواستی که داخل یک بلوک ثبت می‌شود در واقع توسط اکثریت شبکه تأیید شده‌است. مولدی که موفق به تولید یک بلوک می‌شود، یک درخواست انتقال ویژه به آن اضافه می‌کند که هیچ فرستنده‌ای ندارد و ۲۵ بیتکوین به آدرس خودش واریز می‌کند. این ۲۵ بیتکوین به عنوان پاداش مولد به‌شمار می‌روند و با اینکه هیچ فرستنده‌ای ندارند، توسط دیگر گره‌ها یک انتقال وجه درست به‌شمار می‌روند. البته این جایزه در ابتدا ۵۰ بیتکوین بود. این جایزه هر چهار سال نصف می‌شود. بدین صورت که این جایزه بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۲، شمار ۵۰ بیتکوین برای هر بلوک، بین ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ به ۲۵ بیتکوین رسید. با یک محاسبه ریاضی می‌توان متوجه شد که بیش از ۲۱٬۰۰۰٬۰۰۰ بیتکوین قابل ایجاد خواهند بود.[۲۲]
در ماه دسامبر سال ۲۰۱۳، نزدیک ۱۲ میلیون بیتکوین در گردش ثبت شد.[۲۳] تا نیمه سال ۲۰۱۴ میلادی شمار حدوداً ۱۳٬۰۰۰٬۰۰۰ بیتکوین در گردش بود.[۲۲]
اقتصاد
کاربرد همگانی
بر اساس پژوهش‌های دانشگاه کمبریج، در سال ۲۰۱۷ بین ۲٫۹ میلیون و ۵٫۸ میلیون کاربر منحصر به فرد که بسیاری از آن‌ها از بیتکوین استفاده می‌کنند یک کیف پول رمز نگاری شده دارند. تعداد کاربران بیتکوین به‌طور قابل توجهی از سال ۲۰۱۳، از سه هزار نفر به بیش از یک میلیون رشد کرده‌است.[۲۲]
پذیرش توسط بازرگانان
در سال ۲۰۱۵، تعدادی بازرگانانی که بیتکوین را پذیرفته‌اند به بیش از صدهزار نفر رسید. کارمزد کارت‌های اعتباری بین دو تا سه درصد و کارمزد بیتکوین بین صفر تا دو درصد است. در اواخر سال ۲۰۱۳ دانشگاه نیکوزیا به عنوان نخستین دانشگاه، بیتکوین را پذیرفت و شروع به ارائه یک برنامه تحصیلی در مطالعه ارز رمزها کرد.[۲۲]
ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت
بازرگانان پذیرنده بیتکوین، از خدمات پرداخت ارائه دهندگان بیتکوین مانند BitPay یا Coinbase استفاده می‌کنند. هنگامی که یک مشتری در بیتکوین پرداخت می‌کند، ارائه‌دهنده سرویس، بیتکوین را از طرف فروشنده می‌پذیرد، به‌طور مستقیم آن را تبدیل، و مقدار به دست آمده را با کارمزدی کمتر از یک درصد به حساب بانکی فروشنده می‌فرستد.[۲۲]
موسسات مالی
شرکت‌های بیتکوین همواره با بازکردن حساب در بانک‌های سنتی، مشکل داشته‌اند. در سال ۲۰۱۴ بانک اچ‌اس‌بی‌سی سرویس دهی به صندوق‌های تأمینی با لینک به بیتکوین را رد کرد. در همین سال، بانک مرکزی استرالیا حساب‌های وابسته به کسب و کار با بیتکوین را بست. به‌طور کلی بانک‌های استرالیا به بستن حساب کاربرانی که از کسب و کارهای ارزی دارند، شُهره‌اند. با این حال، بانک‌های استرالیا فناوری بلاک‌چِین که اساس آن بیتکوین است را پذیرفته‌اند. در گزارشی در سال ۲۰۱۳، بانک مرکزی آمریکا (فدرال رزرو) بیتکوین را به عنوان ابزار عمده پرداخت برای تجارت الکترونیک و یک رقیب جدی برای ارائه دهندگان انتقال پول سنتی پذیرفت." در ماه ژوئن سال ۲۰۱۴، نخستین بانک که بدون کارمزد، سپرده‌ها را تبدیل به بیتکوین می‌کند، در بوستون باز شد.[۲۲]
حجم تخمینی مبادلات انجام شده در سال بر اساس
به عنوان سرمایه‌گذاری
بسیاری از مردم جهان، برای حفظ ارزش دارایی خود، بیتکوین می‌خرند یا از آن برای سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند. در ماه ژوئیه سال ۲۰۱۴ نخستین صندوق بیتکوین در نیوجرسی تنظیم و توسط کمیسیون خدمات مالی نیوجرسی تأیید شد. در سال ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴، بانک مرکزی اروپا و سازمان تنظیم مقررات صنعت مالی هشدار دادند که سرمایه‌گذاری در بیتکوین ریسک است. فوربس بیتکوین را بهترین سرمایه‌گذاری سال ۲۰۱۳ نام‌گذاری کرد. در سال ۲۰۱۴، بلومبرگ بیتکوین را یکی از بدترین سرمایه‌گذاری‌های سال نامید با این حال در سال ۲۰۱۵، بیتکوین در صدر جدول ارز بلومبرگ قرار گرفت. به گزارش بلومبرگ، در سال ۲۰۱۳ حدود ۲۵۰ کیف پول بیتکوین با بیش از یک میلیون دلار بیتکوین وجود داشت. تعداد میلیونرهای بیتکوین نامشخص است زیرا هر فرد می‌تواند بیش از یک کیف پول داشته باشد.[۲۲]
مشکلات
فناوری قدیمی
از مهم‌ترین مشکلات امروزه بیتکوین می‌توان به قدیمی بودن فناوری آن است. این قدیمی بودن باعث شده تا گروه‌هایی با ایجاد هارد فورک مانند بیتکوین کش و بیتکوین گلد سعی در جبران این عقب ماندگی و حتی تلاش برای جایگزین کردن بیتکوین داشته باشند. از جمله این مشکلات می‌توان به طولانی بودن مدت زمان تأیید تراکنش‌ها (۱۰ دقیقه) و کارمزدهای (Fee) بعضاً گران و گاهی ترسناک بیتکوین اشاره کرد.
ستون سمت چپ و رنگ آبی نمودار قیمت و ستون سمت راست و رنگ نارنجی نوسان ارزش بیتکوین
مصرف انرژی بالا
مصرف بالای انرژی توسط شبکه بیتکوین همواره یکی از موارد انتقاد به بیتکوین بوده‌است. بر اساس گزارش نشریه دیجی‌کونومیست، میزان تخمینی برق مصرف شده در دنیا توسط شبکه بیتکوین برابر با ۳۰/۱۴ تراوات ساعت، برابر با میانگین برق مصرفی ایرلند است.[۲۴][۲۵]
گرمایش زمین
با توجه به اینکه بیت کوین با مصرف میزان بسیار بالای انرژی برق تولید شده و دستگاه‌های ماینینگ میزان بسیار بالایی گرما تولید می‌کنند پیش‌بینی شده‌است که تا سال ۲۰۲۳ میلادی دمای زمین را ۲ درجه گرمتر کند شایان ذکر است در این تحقیق و تحلیل میزان گرمای تولید شده توسط ژنراتورهای مولد برق که معمولاً با سوزاندن سوختهای فسیلی انرژی تولید می‌کنند لحاظ نشده‌است.[۲۶][۲۷][۲۸][۲۹][۳۰][۳۱]
در ایران
بانک مرکزی
در اردیبهشت ۱۳۹۷ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد که به‌کارگیری بیت کوین و ارزهای مجازی دیگر در تمام مراکز پولی و مالی ممنوع است.[۳۲]
دیدگاه شرعی
سید موسی شبیری زنجانی از مراجع تقلیدشیعیان استفاده از بیتکوین را به مفسده اقتصادی نداشتن و خلاف قانون نبودن، مشروط کرده‌است.[۳۳]
دور زدن تحریم‌ها
مطابق گزارش نیویورک تایمز ، جمهوری اسلامی ایران در پی گسترش استخراج بیت کوین برای دور زدن تحریم‌های مالی ایالات متحده آمریکا علیه خود بوده است. از آنجایی که ردیابی معاملات و انتقالات در این ارز دیجیتالی کار آسانی نیست نقل و انتقالات بین‌المللی - مالی جمهوری اسلامی راحت تر در این بستر اتفاق می‌افتد. همچنین تصاویری از یک مرکز استخراج بیت کوین در تهران منتشر شد که ظاهراً توسط یک سرمایه گزار جوان اروپایی تأسیس شده است. مطابق گزارش‌ها بسیاری از سرمایه گذاران این ارز در -روسیه، اروپا و آسیا- تصمیمات احتمالی ای را برای انتقال استخراج این ارز به ایران را در دستور کار داشتند. از دلایل عمده این مسئله ارزانی قیمت برق در ایران ارزیابی شده بود. هر کیلووات ساعت برق در ایران شِش دهم یک سنت – هر دلار آمریکا ۱۰۰ سنت - (تا بهمن ماه ۱۳۹۷)در حالی که قیمت همین میزان برق در ایالات متحده آمریکا ۱۲ سنت و در کشوری مثل آلمان ۳۵ سنت بوده.[۳۴]
یادداشت‌ها
پانویس
- ↑ ۱٫۰۱٫۱۱٫۲ Jerry Brito & Andrea Castillo (2013). "Bitcoin: A Primer for Policymakers" (PDF). Mercatus Center. George Mason University. Archived (PDF) from the original on 21 September 2013. Retrieved 22 October 2013.
- ↑ ۲٫۰۲٫۱۲٫۲۲٫۳بیتکوین؛ ابزاری نوین در نظام پرداخت‌های الکترونیکی، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، جمع‌بندی
- ↑ ۳٫۰۳٫۱۳٫۲ Luke Parke (2017). "Bitcoin regulation overhaul in Japan".
- ↑«Cryptocurrencies such as Bitcoin are not a Legal Tender».[پیوند مرده]
- ↑«What is Cryptocurrency: Everything You Need To Know [Ultimate Guide]» (به انگلیسی). Blockgeeks. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۹-۰۳.
- ↑ S., L. (2 November 2015). "Who is Satoshi Nakamoto?". The Economist. The Economist Newspaper Limited. Archived from the original on 21 August 2016. Retrieved 23 September 2016.
- ↑ Davis, Joshua (10 October 2011). "The Crypto-Currency: Bitcoin and its mysterious inventor". The New Yorker. Archived from the original on 1 November 2014. Retrieved 31 October 2014.
- ↑بیتکوین؛ ابزاری نوین در نظام پرداخت‌های الکترونیکی، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، مقدمهٔ گزارش
- ↑«سقوط ارزش بیتکوین ادامه دارد». بی‌بی‌سی فارسی. ص. ایستگاه خبر؛ دوشنبه ۱۶بهمن. دریافت‌شده در ۵ فوریه ۲۰۱۸.
- ↑https://bitcoin.org/en/getting-started
- ↑ ۱۱٫۰۱۱٫۱"Some things you need to know". Bitcoin Website.
- ↑ ۱۲٫۰۱۲٫۱ Russell Brandom (5 May 2016). "Supposed Bitcoin founder says 'goodbye' after presenting fake evidence". The Verge.
- ↑ Nakamoto, Satoshi (24 May 2009), Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System (PDF), retrieved 14 December 2010
- ↑«Bitcoin's first ever transaction». Blockchain.com. ۲۰۰۹-۰۱-۱۲.
- ↑«بیت کوین - نگاهی به تاریخچه بیت کوین ، بیت کوین کش و بیت کوین اس وی». ایران کریپتوکارنسی. ۲۰۲۰-۰۱-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۲۰.
- ↑«The Many Facts Pointing to Hal Being Satoshi». Bitcoin News (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۱۱-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۲۰.
- ↑ دیو لی-بی‌بی‌سی (۱۹ آذر ۱۳۹۴). «معمای خالق بیتکوین: مغز متفکر این پول مجازی کیست؟». بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑«هویت مخترع بیتکوین فاش شد». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۵.
- ↑ Vlad Savov (2 May 2016). "Craig Wright claims he is the enigmatic Bitcoin inventor". The Verge.
- ↑ Brandom, Russell (May 5, 2016). "Supposed Bitcoin founder says 'goodbye' after presenting fake evidence". The Verge. Retrieved April 13, 2018.
- ↑"Some things you need to know". Bitcoin. Retrieved April 13, 2018.
- ↑ ۲۲٫۰۲۲٫۱۲۲٫۲۲۲٫۳۲۲٫۴۲۲٫۵۲۲٫۶۲۲٫۷۲۲٫۸۲۲٫۹«بیت کوین چیست و روش‌های استفاده از بیت کوین چگونه است؟». اَبَرتازه‌ها.
- ↑"Total Number of Bitcoins in Existence". Bitcoin Block Explorer. 2013-12-04. Retrieved 2013-12-04.
- ↑«برق مصرفی برای استخراج بیت کوین، بیشتر از مصرف ایرلند». ارز نگار. ۴ بهمن ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ ژانویه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۸ ژانویه ۲۰۱۸.
- ↑ Hern, Alex (November 27, 2017). "Bitcoin mining consumes more electricity a year than Ireland". the Guardian. Retrieved April 13, 2018.
- ↑«بیت کوین موجب گرمایش زمین می‌شود!». ایسنا. ۲۰۱۸-۱۱-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۶-۲۵.
- ↑«بیت کوین به‌تنهایی و در عرض 20 سال، فاجعه اقلیمی رقم خواهد زد». زومیت. ۲۰۱۸-۱۱-۰۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۶-۲۷.
- ↑ Franklin, Erik C.; Shimada, Mio; Chock, Mason K.; Kantar, Michael B.; Taladay, Katie; Rollins, Randi L.; Mora, Camilo (2018-11). "Bitcoin emissions alone could push global warming above 2°C". Nature Climate Change. 8 (11): 931–933. doi:10.1038/s41558-018-0321-8. ISSN 1758-6798.
- ↑«Bitcoin can push global warming above 2 degrees Celsius by 2033: Study». The Economic Times. ۲۰۱۸-۱۰-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۶-۲۷.
- ↑«China considers Bitcoin mining ban» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۰۴-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۶-۲۷.
- ↑"By itself, bitcoin could create climate chaos within 20 years". USA TODAY. Retrieved 2019-06-27.
- ↑«بانک مرکزی ایران استفاده از بیتکوین را ممنوع کرد». بی‌بی‌سی فارسی. ۲ اردیبهشت ۱۳۹۷.
- ↑«حکم شرعی معاملات بیتکوین (ارز دیجیتال)». آبنا۲۴. ۷ اسفند ۱۳۹۶.
- ↑«گزارش نیویورک تایمز از توسعه مزارع استخراج"بیت کوین" در ایران (+عکس)». ۱۱:۴۰–۱۰ بهمن ۱۳۹۷ - 30 January 2019.