به گزارش خبرنگار مهر، بطری های بلند روغن زیتون، کنسروهای میوه ای، شکلاتهای خارجی، پاستیل های رنگارنگ، قهوه های آمریکایی،جعبه های بیسکویتهای مختلف پشت ویترینهای بزرگ فروشگاههای راسته مروی خودنمایی می کنند و هر رهگذری را به سمت خود می کشاند.
فروشگاههایی که با ویترین های شیک و اقلام خوراکی با بسته بندی های منحصر به فرد مملو از خریدارانی است که در صف ایستاده اند و پاکتهای خرید خود را تحویل فروشنده می دهند و با دستی پر از فروشگاه خارج می شوند.
کوچه مروی را همه اهالی کسب و کار می شناسند. این کوچه علاوه بر اینکه وسایل آرایشی و بهداشتی را در خود جای داده است، مغازه ها و فروشگاههای مواد خوراکی نیز تزئیینی برایشان شده است، فروشگاه هایی که برند انواع مواد خوراکی خارجی است و از شیر مرغ تا جان آدمیزاد را می توان در آن پیدا کرد.
مواد غذایی ایرانی نداریم
اولین فروشگاه، ویترینهای بزرگ شیشه ای دارد که یکی از فروشنده های آن مشغول چیدن ماکارونی در یکی از قفسه های آن است. ماکارونی های "Barilla" که در دو نوع رشته ای و طرح دار اند و به تازگی شبکه های ماهواره ای تبلیغات فراوانی را برای آن به راه انداخته اند.
وقتی از فروشنده سراغ ماکارونی وطنی را می گیرم، سر می چرخاند و با خنده می گویید: " ایرانی می خواهی برو تعاونی شهر و روستای نزدیک خانه تان، ما اینجا تنها محصولات خارجی داریم و ایرانی کار نمی کنیم."
حرفهای فروشنده را بدون هیچ حرف و سخنی باید پذیرفت چون تمام ویترینهای مغازه و قفسه های خوراکی را کالاهای خارجی پر کرده اند. کمپوتهای میوه ای "merry"، "starex"، "Dole"، " Delphi"، " Wermio" و...که نسبت به نمونه های داخلی و نوع بسته بندی قیمتهای مناسبی دارند یا کنسروهای ماهی "ROZA" و " Milo" و پودرهای سوخاری کنتاکی "KFC" و رشته های سوپ " Golden mie" که طرفداران زیادی دارد و به گفته فروشنده از محبوبیت بالایی برخوردار هستند.
اینها تنها بخشی از مواد خوراکی موجود در بازار است که اسامی آنها برای خریداران عمده مغازه ها و فروشگاههای سطح شهر و کشور آشنا است و به شکل ماهانه سفارش می دهند و ویترین مغازه های خود را با آن پر می کنند.
روغن زیتون فقط اسپانیایی، ایتالیایی و ترکی
روغنهای زیتون با نظم خاصی روی هم چیده شده اند و ویترین مغازه را یکدست رنگ سبز تیره زده اند. داخل مغازه نیز قفسه ها پر است از روغنهای زیتون و کنجد و روغن دانه انار و دانه انگور و... روغنهایی که شیشه های بلند و کشیده ای دارند و رنگهای مختلفشان چشم نوازی می کند.
اما جالب اینکه در اینجا نیز اثری از محصولات داخلی نیست و افتخار فروشنده این است که فقط روغن زیتون اسپانیایی و ایتالیایی دارد و برای مشتریان کم بضاعت تر هم روغن زیتون ترکیه ای موجود است.
روغنهای زیتون یک لیتری " kicoro"، "kristal"، " campo dorato"، "Loxa"، "monini"، " pietro coricelli" و ... که بهترین آنها محصول کشورهای اسپانیا، ایتالیا و بعد از آن ترکیه است و این سه توانسته اند با تبلیغات ماهواره ای و بازاریابی مناسب در داخل کشور بازار روغن زیتون را در دست بگیرند و یکه تاز میدان باشند.
قیمت بطری یک لیتری روغن زیتون بنا به مارک و برند آن بین چهار هزار و 500 تومان تا 10 هزار تومان است و تنوع زیاد در این بخش مشتریان را کمی سر درگم می کند.
فروشنده در این باره می گوید: " تنوع اجناس خارجی و قیمتهای مناسب و بسته بندی های مدرن و فوق العاده آن نسبت به نمونه داخلی یکی از دلایل تقاضای بالای مشتریان و در نتیجه ورود ما به این عرصه است و از بازار آن حمایت می کنیم."
شکلات با طعم فرانسه
بازار شکلات نسبت به اقلام خوراکی دیگر وضع بهتری ندارند. کشورهای اروپایی و جنوب شرقی آسیا محصولات متنوع و متفاوتی را در این عرصه تولید می کنند که در مقابل با محصولات داخلی بی رقیب هستند و می توانند با خیالی آسوده به فروش بالای محصولات خود اطمینان داشته باشند.
شکلاتهای " kit kat"، " Bebeto"، " mars" ، " Extra cacao" ، "klassno"، "wild taste" ، "elit" ، " Ritter sport" از معروف ترین این شکلاتها هستند که فروش آنها نسبت به سایر محصولات مشابه بالاتر است و توانسته اند بین مشتریان جای خود را باز کنند. شکلاتهایی که امروز در دست هر کودک و نوجوان ایرانی می توان دید و فروش آن در همه فروشگاهها و در مدارس کشور نیز آزاد است و منع قانونی ندارد بدون اینکه بر نوع مواد موجود در آن نظارتی شود..
پشت کاغذ و بسته بندی بیشتر این شکلاتها نام کشورهایی همچون مالزی، تایلند، فرانسه، ایتالیا،سنگاپور دیده می شود و فروشندگان اصرار دارند که کارخانه های این شکلاتها تحت لیسانس ایالات متحده آمریکا فعالیت می کنند.
همچنین پودرهای ژله ای "dr.oetker" نیز که محصولات دیگری همچون پودر کیک و خمیر پیتزا نیز دارد از معروف ترین مارک ها و برندهای موجود در بازار است.
بیسکویتهای ایتالیایی و هلندی در کیف دانش آموزان
از محصولات دیگری که در فروشگاههای تغذیه خودنمایی می کند و خریداران بالایی را دارد، بیسکویت ها با بسته بندی ها و طعم های مختلف است. بیسکویت های "Loacker" ، "Toffey" ،" Danisa"،" ETI"، " Delux" و پاستیل های " Haribo" و "bebeto" که هر یک توانسته اند بخشی از بازار مواد خوراکی را در کشورمان تسخیر کنند و در بین اقشار مختلف به خصوص دانش آموزان و کارمندان فروش بالایی داشته باشد.
تنوع در مواد غذایی تنها به بیسکویت و شکلات و آدمس ختم نمی شود بلکه انواع سس های مایونز و گوجه فرنگی که کشورهای آلمان و فرانسه بیشترین محصولات را در این بخش دارند، نیز جزو مواد خوراکی است که زنان خانه دار به آن علاقه بالایی نشان می دهند و رستورانهای معروف نیز از مشتریان پر و پا قرص آن هستند.
خارجی ها تواسته اند در بازار نوشیدنی های سرد و گرم نیز یکه تاز باشند و محصولات نوین و متنوعی را عرضه کنند. انواع نوشیدنی های جنستیک از کره جنوبی ، "sac sac"، "lipton"،"knetic"، "jacobs" و...از برندهای پرفروش در بازار ایران هستند.
قاچاق یا قانونی؟
یکی از ویژگی های مشترک تمام این محصولات بسته بندی های متنوع و شیک، قیمت ارزان، کیفیت بالا و دسترسی آسان در مقایسه با محصولات داخلی است. اگرچه در طول سالهای اخیر تولید کنندگان داخلی نیز توانسته اند با کیفیت بخشی به محصولات خود بخش بزرگی از بازار را تسخیر کنند اما مشخص نیست که چرا همچنان محصولات خارجی با این وسعت در بازار ایران وارد می شود و از فروش بالایی برخوردار است.
نکته قابل تامل این است که بسیاری از این اقلام خوراکی بارکد وزارت بازرگانی و مهر تائید وزارت بهداشت را ندارند ولی به راحتی و بدون هیچ مشکلی در فروشگاهها عرضه می شوند. نکته قابل بحث این است که آیا اتحادیه ها و وزارتخانه های مربوطه به این فروشگاهها و مواد غذایی عرضه شده در آنها نظارت می کنند یا نه؟
در این باره با "عباس نخعی" مدیرکل برنامه ریزی دستگاههای اقتصادی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا قصد گفتگو و مصاحبه داشتیم که علی رغم چندین بار هماهنگی طی هفته های گذشته، هیچگاه این فرصت فراهم نشد که درباره علت و چرایی واردات این مواد غذایی و دلایل عدم نظارت جدی بر آنها، پاسخی مناسب از این مقام مسئول دریافت کنیم.
مواد غذایی خارجی بخریم یا نه؟
دکتر رامین خاکسار مدیر گروه صنایع غذایی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به توزیع گسترده مواد غذایی قاچاق در سطح کشور می گوید: "محصولاتی که با مجوز وزارت بهداشت وارد کشور می شوند، توسط کارشناسان مختلف بررسی دقیق و تایید می شود و اگر در آن هیچ نقص سلامتی که جامعه را تهدید کند، نبینند به این گونه محصولات گواهی معتبر می دهند و می گویند که مصرف شان برای افراد جامعه بدون مشکل است. اما محصولات قاچاق که بدون هیچ گونه نظارتی وارد کشور می شوند و فرار از مالیات باعث پایین بودن قیمت شان است، جان و مال مردم را تهدید می کنند."
خاکسار افزود: کالاهای قاچاق معمولا تاریخ تولید و انقضا ندارند و تاکنون سهم زیادی را در مسمومیت مصرف کنندگان خود داشته اند. از سویی این مواد غذایی برچسب فارسی ندارند و افراد نمی توانند مواد تشکیل دهنده آن را بررسی کنند و همین امر ممکن است سلامت آنها را به مخاطره بیندازد.
مدیرگروه صنایع غذایی دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه مواد نگه دارنده در مواد غذایی خارجی به خصوص در نوشیدنی ها بسیار خطرناک است، گفت: در مجموع خرید و استفاده از محصولات داخلی نسبت به انواع خارجی ارجحیت دارد، چرا که هم از نظر بهداشتی و هم اقتصادی مصرف کالای داخلی عاقلانه تر است.
به هر حال روزانه دهها تن مواد غذایی خارجی وارد کشور می شود که نمونه های مشابه داخلی آن در کشور وجود دارند اما با این حال به دلایل مختلف همچون قیمت ارزان و بسته بندی های زیبا مورد استقبال مردم به خصوص جوانان و نوجوانان قرار می گیرد.
...........
گزارش: فهمیه سادات طباطبایی